پرمویی در زنان به معنی رشد موهای ناخواسته یا زائد روی بدن و صورت بوده که نتیجۀ وضعیتی به نام هیرسوتیسم (hirsutism) است. این نکته حائز اهمیت است که همۀ خانم‌ها موهای صورت و بدن دارند، اما این موها معمولاً بسیار ریز و با رنگ روشن خود را نشان می‌دهند.
تفاوت اصلی بین موهای معمولی و موهای ناشی از هیرسوتیسم در بافت آنهاست. موهای ناخواسته یا زائد که روی صورت، بازوها، کمر یا قفسه سینه خانم رشد می‌کند، معمولاً صخیم و تیره است. زنان مبتلا به این بیماری ویژگی‌هایی دارند که معمولاً از ویژگی‌های بارز هورمون‌های مردانه است.
در هیرسوتیسم، موهای زائد در مناطقی که به طور معمول مخصوص مردان است، مانند صورت و قسمت زیر شکم، زیاد می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که این بیماری بین ۵ تا ۱۰ درصد زنان را درگیر می‌کند.
سوابق خانوادگی می‌تواند در این بیماری دخیل باشد. بنابراین در افرادی که مادر، خواهر یا سایر اقوام زن آنها نیز دارای هیرسوتیسم باشند، احتمال رشد موهای ناخواسته بیشتر است. همچنین شرایط آب و هوایی و منطقه‌ای نیز در این زمینه دخیل است. زنان مدیترانه، آسیای جنوبی و خاورمیانه بیشتر درگیر این بیماری می‌شوند.
وجود این پرمویی در زنان می‌تواند منجر به احساس عدم اعتماد به نفس شود، اما خطرناک نیست. با این حال، عدم تعادل هورمونی، ممکن است سلامت زنان را به خطر بیندازد.
علت پرمویی در زنان
زنان به دلیل داشتن سطح بالای آندروژن‌ها بیش از حد طبیعی، از جمله تستوسترون، موهای زیادی در بدن و صورت خود خواهند داشت. لازم به ذکر است که همۀ زنها آندروژن تولید می‌کنند، اما معمولاً سطح آنها کم است. برخی شرایط پزشکی می‌تواند باعث تولید بیش از حد آندروژن بیش از حد در زنان شود که باعث رشد موی مردانه و سایر خصوصیات مردانه مانند صدای بم می‌شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یکی از دلایل عمده هیرسوتیسم است. کیست خوش‌خیم که روی تخمدان‌ها تشکیل می‌شود، بر تولید هورمون تأثیر گذاشته و منجر به چرخه‌های نامنظم قاعدگی و کاهش باروری می‌شود.
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولاً آکنۀ کم تا زیاد و اضافه وزن دارند. سایر علائم آن شامل موارد زیر است:
- خستگی
- تغییرات خلق و خوی
- ناباروری
- درد لگن
- سردرد
- مشکلات خواب
اختلالات غدۀ فوق کلیوی
از موارد دیگر عدم تعادل هورمونی که باعث پرمویی در زنان می‌شود، اختلالات غدۀ فوق کلیوی است. غدد فوق کلیوی، درست در بالای کلیه‌ها، مسئول تولید هورمون هستند که می‌تواند در نحوۀ تولید اندروژن بدن تأثیر بگذارد. علائم اختلالات غده فوق کلیوی شامل موارد زیر است:
- فشار خون بالا
- ضعف استخوان و عضله
- اضافه وزن در بالا تنه
- سردرد
- قند خون بالا یا پایین
استفاده از برخی داروها
پرمویی در زنان می‌تواند ناشی از مصرف دارو باشد. در بعضی موارد، زنان ممکن است هیرسوتیسم ایدیوپاتیک (idiopathic hirsutism) را تجربه کنند. به این معنی که هیچ دلیل قابل تشخیص برای ایجاد هیرسوتیسم وجود ندارد. این بیماری معمولاً مزمن بوده و درمان آن سخت‌تر است.
تشخیص پرمویی در زنان
در ابتدا پزشک سوابق پزشکی و داروهای مصرفی بیمار را بررسی خواهد کرد. به احتمال زیاد اولین اقدام تجویز آزمایش خون است تا از این طریق سطح هورمون های را اندازه گیری کند. برای بررسی وجود تومور یا کیست ممکن است سونوگرافی یا اسکن MRI از تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی لازم باشد.
درمان پرمویی در زنان
برای درمان راه‌های متنوعی وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار تجویز خواهد شد. در ادامه به بررسی روش‌های درمانی خواهیم پرداخت:
کنترل هورمون‌ها
اگر بیمار اضافه وزن داشته باشد، پزشک پیشنهاد می‌کند که وزن خود را پایین بیاورد. چاقی می‌تواند نحوۀ تولید و پردازش هورمون‌ها را تغییر دهد. وزن سالم ممکن است سطح آندروژن‌ها را بدون استفاده از دارو اصلاح کند.
اگر پرمویی در زنان به خاطر تخمدان پلی کیستیک یا اختلالات غدد فوق کلیوی باشد، نیاز به درمان‌های پزشکی خواهد بود. داروهای درمانی به‌صورت قرص‌های ضدبارداری و داروهای ضدآندروژن، می‌توانند به متعادل کردن سطح هورمون کمک کنند.
قرص‌های ضدبارداری
این قرص‌ها که هم استروژن و هم پروژسترون دارند، ممکن است به کوچک شدن کیست‌ها کمک کنند. استروژن می‌تواند منجر به کاهش موهای زائد شود. بیمار احتمالاً بعد از سه تا شش ماه درمان دارویی، بهبود پیدا خواهد کرد.
داروی ضدآندروژن
آندروژن‌های استروئیدی و غیراستروئیدی می‌توانند گیرنده‌های آندروژن را مسدود کرده و تولید آندروژن را از غدد فوق کلیوی، تخمدان‌ها و غدد هیپوفیز کاهش دهند.
کرم
پزشک ممکن است کرم خاصی را برای کاهش رشد موهای صورت تجویز کند. رشد موهای صورت باید بعد از یک یا دو ماه کُند شود. عوارض جانبی این کرم‌ها شامل بثورات پوستی و تحریک پوست است.
از بین بردن موها
اما در کنار روش‌های پزشکی ذکر شده، روش‌های دیگری نیز برای خلاصی از این موها وجود دارد. تکنیک‌های از بین برن مو روشی غیر پزشکی برای مدیریت موهای زائد یا ناخواسته است.
اپیلاسیون یا شیو کردن
اگر به بیماری پرمویی در زنان مبتلا باشید، باید از روش‌هایی برای از بین بردن آنها استفاده کرد. می‌توان این موها را از ته کَند یا آنها را شیو کرد.
لیزر
لیزر موهای زائد با استفاده از اشعۀ متمرکز نور به فولیکول‌های مو آسیب می‌رساند. در نتیجه فولیکول‌های آسیب‌دیده، نمی‌توانند مو تولید کنند. با کامل کردن درمان، این روش نتایجی تقریباً دائمی را به همراه داشته خواهد داشت. لیزر موهای زائد در تهران که توسط بهترین متخصص پوست در کلینیک ونک ارائه می‌شود، می‌تواند در برطرف کردن این موها بسیار کمک‌کننده باشد.
الکترولیز
الکترولیز برداشت موها با استفاده از جریان الکتریکی است. این دستگاه هر فولیکول مو را به‌صورت جداگانه درمان می‌کند، بنابراین جلسات نسبت به لیزر، طولانی‌تر خواهد بود.
پیشگیری از پرمویی در زنان
کنترل هیرسوتیسم، همیشه امکان‌پذیر نیست. با این حال، یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می‌تواند به کنترل وزن و کاهش خطر ابتلا به کلسترول بالا و دیابت کمک کند. اجتناب از داروهای غیرضروری که عامل ایجاد هیرسوتیسم هستند، نیز می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
حرف آخر
درمان موهای ناخواسته یک چالش طولانی مدت است. بیشتر زنان مبتلا به عدم تعادل هورمونی، به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند، اما اگر سطح هورمون دوباره به هم بخورد، مو می‌تواند رشد کند.